بیماری گال چیست؛ علائم، علت ایجاد و راه‌های درمان آن

گال چیست؟

گال یک نوع بیماری پوستی است که عامل ایجاد آن کنه میکروسکوپی 8 پایی بنام ” سارکوپت اسکیبی ” است. گالِ ماده بسیار کوچک است و طول آن 0.3 تا 0.45 میلی‌متر است، بنابراین گال با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود. کنه‌های گال می‌توانند تا مدت زیادی پوست شمارا آلوده‌کننده و در آن زندگی کنند، البته در صورت شروع به درمان بیشتر از 1 هفته دوام نمی‌آورند.

آشنایی بیشتر با گال

گال در لایه اپیدرم پوست که سطحی‌ترین لایه پوست بدن است زندگی و تولیدمثل می‌کند و بیشتر از 30 روز زنده نمی‌ماند. گال پوست را حفاری می‌کند و بعد از جفت‌گیری؛ داخل پوست تخم‌گذاری می‌کند. گال های ماده می‌توانند روزانه 90 تخم بگذارند که در طول 10 روز بالغ می‌شوند، بنابراین از بین بردن تخم‌های گال در پروسه درمان بسیار مهم است. سرعت حرکت انگل گال روی پوست 2 تا 3 میلی‌متر در 24 ساعت است.

گال یک نوع انگل پوستی به‌حساب می‌آید، زیرا از میزبان خود تغذیه می‌کند. این انگل‌های پوستی قادر به پریدن یا پرواز کردن نیستند و فقط روی پوست می‌خزند. آن‌ها در دمای زیر ۲۰ درجه‌ی سانتی‌گراد منفعل هستند، ولی باوجوداین در چنین دمایی برای مدتی طولانی زنده می‌مانند. گال در سراسر جهان شایع است. بیماری گال ممکن است در هر سن‌وسال و هر نوع نژادی از انسان‌ها رخ بدهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که سالانه ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به گال مبتلا می‌شوند که هرسال نیز رو به افزایش است.

خارش گال بسیار شدید است و به‌صورت ممتد ادامه دارد که در شب بدتر می‌شود. خارش شدید و ممتد مهم‌ترین علامت گال است که آن را با دیگر بیماری‌های پوستی متمایز می‌کند.

نام‌های دیگر گال عبارتند از:

• جرب
• گَری
• خارِشَک
• خارشتَک

نکته: گال به انگلیسی Scabies نامیده شده و به ترکی نیز Uyuz می‌شود. همچنین بیماری گال به آلمانی Krätze نام‌گذاری شده است.

انواع گال

تنها یک نوع کنه گال وجود دارد که باعث این بیماری می‌شود. بااین‌حال این کنه‌ها می‌توانند انواع مختلفی از بیماری گال را به وجود بیاورند. بهتر است بدانید که درمان تمامی آن‌ها به‌غیراز گال نروژی یکسان است.

گال معمولی: اکثر افراد به این نوع گال مبتلا می‌شوند. در این نوع گال فرد مبتلا کمتر از 10 الی 15 کنه گال در کل پوست خود دارد که درمان را راحت می‌کند.

گال ناشناس (Scabies Incognito): این نوع گال در افرادی که کورتیکواستروئیدهای موضعی برای مدت زیادی مصرف می‌کنند ایجاد می‌شود. تشخیص این نوع گال سخت است، زیرا علائم متفاوتی نسبت به گال معمولی دارد و کنه گال را به‌سختی می‌توان پیدا کرد. علائم گال ناشناس شبیه اگزمای گسترده است.

گال پوست سر: این نوع گال، پوست سر را درگیر کرده و ممکن است علائمی شبیه به پسوریازیس (پوسته‌پوسته شدن پوست سر) ایجاد کند. این نوع گال عموماً علائم دیگری ندارد.

گال نروژی (پوسته‌دار): شدیدترین نوع بیماری گال، گال نروژی است. پوست افراد مبتلا به این نوع گال ضخیم شده و هزاران کنه گال و تخم آنها در این لایه ضخیم وجود دارند.

گال بولوس: این نوع گال عموماً با بیماری پوستی بولوس پمفیگوئید که یک نوع بیماری پوستی دارای تاول‌های پوستی است اشتباه گرفته می‌شود.

گال ندولار (گره‌ای): این نوع در کودکان شایع است و علامت اصلی آن ایجاد ضایعات پوستی گرد و سفت (ندول) روی پوست است.

علائم بیماری گال چیست؟

بعدازاینکه شما به گال مبتلا شوید، مقداری زمان نیاز است تا گال پوست را حفاری کند و علائم گال بروز کند. بروز علائم بستگی به این دارد که شما قبلاً به گال مبتلا شده‌اید یا خیر؟ اگر قبلاً به گال مبتلا نشده باشید، 2 تا 6 هفته طول می‌کشد تا علائم در شما بروز کند. اگر قبلاً بیماری گال را تجربه کرده باشید، فقط 1 الی 4 روز طول می‌کشد تا علائم در شما نمایان شود. این واکنش سریع به دلیل حافظه سلولی بدن از تجربه این بیماری است و باعث می‌شود تا به‌سرعت از خود واکنش نشان دهد.

علائم گال

خارش: عموماً در شب یکی از اصلی‌ترین علائم گال خارش است. خارش می‌تواند به حدی شدید باشد که فرد را از خواب بیدار کند. خارش در شب بدتر شده و بسیار آزاردهنده است. همچنین گرم شدن پوست باعث افزایش یافتن خارش می‌شود.

زخم: گال به‌خودی‌خود باعث زخم شدن پوست نمی‌شود، اما خاراندن پوست توسط فرد مبتلا باعث زخم شدن پوست می‌شود. ممکن است این زخم‌ها باعث ایجاد عفونت شوند.

ضایعات پوستی: به دلیل اینکه کنه‌های گال در زیرپوست تونل حفر کرده و زندگی می‌کنند، علائمی مانند: قرمزی و التهاب پوست، دانه‌های قرمز، برآمدگی و دیگر علائم پوستی را ایجاد می‌کنند.

ایجاد پوسته‌های ضخیم روی پوست: عمومت گال معمولی باعث ایجاد این پوسته‌های ضخیم نمی‌شود و این علامت نشانه گال نروژی است. علت ایجاد پوسته‌ها، وجود هزاران کنه گال و تخم آن‌ها در پوست است.

دیگر علائم گال

1 – تونل‌های نازک و موجی شکل روی پوست

2 – ضایعات پوستی خاکستری‌رنگ یا خطوط برجسته روی پوست

3 – ضایعات پوستی بزرگ درکف دست‌وپا، مچ پا و پوست سر کودکان

علائم گال بیشتر در کدام نواحی بدن بروز می‌کنند؟

در بزرگسالان عموماً در نواحی زیر علائم بروز می‌کند:

• بین انگشتان دست
• ناحیه تناسلی، آلت تناسلی مردانه
• قسمت داخلی مچ دست
• اطراف ناخن‌ها، زیر بغل، ناحیه داخلی آرنج
• کف پا و بین انگشتان پا
• سینه‌ها، مخصوصاً نواحی اطراف نوک سینه‌ها
• باسن، زانوها، دور کمر
• تیغه شانه، کشاله ران، اطراف مچ پا

گال در کودکان و نوزادان معمولاً در نواحی زیر علائم خود را نشان می‌دهند:

• کف دست
• پوست سر
• صورت
• گردن
• کف پا

گال از چی به وجود میاد؟

باید گفت که گال از چیزی به وجود نمی‌آید و مانند انگل‌های دیگر در جهان وجود دارد و فقط از انسانی به انسان دیگر منتقل می‌شود. بیماری گال به دلیل تماس با انگل گال به وجود می‌آید. گال همیشه و از قدیم وجود داشته ، بنابراین فقط منتقل می‌شود و به وجود نمی‌آید. بیماری گال می‌تواند در تمامی انسان‌ها رخ بدهد و هیچ ارتباطی با بهداشت شخصی ندارد. انگل گال بسیار مسری است و به‌سادگی از فردی به فرد دیگر انتقال میابد.

با توجه به تعریف بالا یعنی شما قطعاً به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با فردی که بیماری پوستی گال داشته در ارتباط بوده‌اید. گال به 3 طریق منتقل می‌شود :

1 – تماس مستقیم پوست با پوست

2 – استفاده از وسایل شخصی بیمار

3 – تماس با سطوح آلوده مانند مبلمان و ملحفه که با فرد بیمار تماس داشته است

نکته: در بیشتر منابع گفته‌شده است که گال با دست دادن یا بغل کردن منتقل نمی‌شود، زیرا 30 دقیقه زمان نیاز است تا کنه گال از پوست فرد بیمار به پوست سالم منتقل شود، اما بهتر است که احتیاط کنید و اینکار را انجام ندهید.

کدام افراد بیشتر در معرض ابتلا به گال هستند؟

با توجه به اینکه گال از فردی به فرد دیگر با از وسایلی که بیمار گال با آن در تماس بوده منتقل می‌شود، ازاین‌رو افرادی که بیشتر در مکان‌های عمومی هستند یا با افراد زیادی در ارتباط هستند، احتمال ابتلای آنها به گال بیشتر است؛ افرادی مانند لیست زیر:

• افرادی که فعالیت جنسی بالایی دارند
• افرادی که در مدرسه یا مهدکودک هستند
• افراد مسن
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افرادی که داروهای کاهش‌دهنده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند
• افراد ساکن در مراکز نگهداری سالمندان
• افرادی که زیاد در مکان‌های عمومی
• افراد ساکن گرم‌خانه‌ها
• کودکان و والدین آن‌ها

نشانه‌های خوب شدن گال کدم‌اند؟

بعد از شروع به درمان عموماً بعد از 1 هفته تمامی کنه‌ها و تخم‌های آن‌ها از بین می‌روند، اما بسیاری از علائم بیماری و مشکلات پوستی پابرجا خواهند ماند و حدود 1 ماه ممکن است علائمی مانند خارش و ضایعات پوستی ادامه داشته باشد. البته می‌توان موارد زیر را به‌عنوان نشانه‌های خوب شدن گال بعد از درمان در نظر گرفت:

• از بین رفتن یا کم شدن ضایعات پوستی
• کم شدن خارش بدن به شکل کاملاً محسوس
• کاهش قرمزی بثورات پوستی یا همرنگ شدن آن‌ها باپوست سالم

همیشه درمان هر بیماری‌ای را کامل کنید و حتی اگر هیچ علائمی از بیماری را نداشتید، ادامه درمان را رها نکنید. به‌هرحال بروز موارد بالا نشانه خوب شدن گال بوده و بیماری شما رو به بهبودی است.

تشخیص بیماری گال

تشخیص بیماری گال عموماً به‌سادگی انجام می‌شود و پزشک با دیدن پوست و معاینه آن می‌تواند بیماری گال را تشخیص دهد، اما برای تشخیص 100% بیماری گال ممکن است پزشک موارد زیر را پیشنهاد کند:

نمونه‌برداری از پوست: پزشک مقدار کمی از پوست شمارا خراش می‌دهد و نمونه‌برداری می‌کند، سپس پوست را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا از وجود کنه گال یا تخم آن‌ها اطمینان حاصل کند.

آزمایش جوهر: پزشک مقداری جوهر رو پوست شما ریخته و سپس آن را پاک می‌کند. به دلیل اینکه گال داخل پوست تونل حفر می‌کند، اگر به گال مبتلا باشید، جوهر داخل پوست و تونل‌ها نفوذ می‌کند و رد جوهر زیرپوست شما خواهد ماند.

آزمایش زنجیره پلیمراز(PCR): استفاده از این آزمایش چندان رایج نیست، اما در بعضی مواقع برای تشخیص بیماری گال استفاده می‌شود. در این روش با استفاده از DNA بیماری گال را تشخیص می‌دهند.

درمان گال

درمان گال یعنی کشتن کنه‌های گال و از بین بردن تخم‌های زیرپوستی آن‌ها، که درمان گال با پماد و قرص انجام می‌شود. پماد باید از گردن به پایین بدن مالیده شده و به مدت 7 الی 15 ساعت روی پوست باقی بماند و سپس شسته شود. همه اعضای خانواده باید به‌صورت همزمان درمان شوند، حتی افرادی که هیچ‌گونه علائمی ندارند.

با توجه به اینکه عموماً درمان گال موضعی انجام می‌شود، نباید هیچ قسمتی از پوست بدن بدون پماد بماند. بیمار باید نهایت دقت را داشته باشد تا تمامی نقاط دور از دسترس مانند: زیر ناخن‌ها، زیرحلقه و نواحی چین‌وچروک دار بدن مثل کشاله ران و سینه‌ها را نیز به پماد آغشته کند.

دوره درمان گال با توجه به شدت بیماری و همچنین داروی مورداستفاده ممکن است بالای 1 هفته طول بکشد. درمان گال شامل درمان‌های گیاهی و دارویی می‌شود. داروهای درمان گال عموماً موضعی و به‌صورت پماد است و تنها 1 قرص برای درمان گال وجود دارد که در ادامه همه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

لیست داروهای درمان گال:

• پماد پرمترین
• لوسیون لیندان
• قرص آیورمکتین
• پماد گوگرد
• کروتامیتون
• اسپینوساد
• بنزیل بنزوات

داروهای درمان گال

در ادامه مقاله به توضیح کامل داروهای درمان گال می‌پردازیم تا با تمامی آن‌ها به‌خوبی آشنا شوید.

پماد پرمترین

پماد پرمترین اصولاً به‌عنوان اولین درمان برای گال استفاده می‌شود. پرمترین می‌تواند کنه‌های گال و همچنین تخم‌های آن‌ها را از بین ببرد. پرمترین در تمامی افراد و کودکان بالای 2 ماه تجویز می‌شود ولی حتماً باید زیر نظر پزشک از آن استفاده شود.

لوسیون لیندان

این دارو با تحت تأثیر قرار دادن سیستم عصبی کنه‌های گال باعث کشتن آن‌ها می‌شود. لوسیون لیندان جزو داروهای قوی بوده و عموماً به‌عنوان اولین دارو برای درمان گال تجویز نمی‌شود، زیرا عوارض زیادی دارد.

قرص آیورمکتین

قوی‌ترین درمان گال، قرص آیورمکتین است. این قرص تنها داروی خوراکی برای درمان گال است. این دارو به‌عنوان آخرین دارو بعد از شکست تمامی روش‌های درمان گال، تجویز می‌شود. قرص آیورمکتین عموماً برای گال نروژی و همچنین گال مقاوم نسبت به درمان استفاده می‌شود.

پماد گوگرد

گوگرد باعث از بین بردن گال می‌شود و به همین دلیل پماد گوگرد هم می‌تواند در درمان گال مؤثر باشد. پماد گوگرد به دلیل کم بودن عوارض آن موردتوجه قرار گرفته است. همچنین از این پماد می‌توان در کودکان بالای 2 ماه و خانم‌های باردار نیز استفاده کرد.

 بنزیل بنزوات

در صورت داشتن حساسیت نسبت به لوسیون لیندان، پزشک این دارو را برای شما تجویز خواهد کرد و می‌توان گفت که بنزیل بنزوات جایگزینی برای لوسیون لیندان است. این دارو عموماً برای گال نروژی تجویز می‌شود و دوره درمان آن 7 الی 10 روز است.

درمان گیاهی و خانگی بیماری گال

درمان‌ها و داروهای گیاهی زیادی وجود دارند که می‌تواند کنه‌ها را از بین ببرند، اما باید بدانید که پشتوانه علمی محکمی پشت هیچ‌کدام از آن‌ها وجود ندارد و فقط با منابع بسیار محدود تأییدشده‌اند. عموماً استفاده از درمان‌های گیاهی و/یا خانگی به‌عنوان مکمل درمان‌های اصلی پیشنهاد می‌شود.

درمان‌های گیاهی برای از بین بردن علائم و مشکلات پوستی که گال به وجود می‌آورد بسیار مؤثر هستند و باعث بهبودی هر چه زودتر آن‌ها خواهند شد.

چریش

چریش چند برابر قوی‌تر از دیگر درمان‌های گیاهی است و می‌تواند گال را به‌صورت درمان کند. چریش را می‌توان به‌صورت پودر و روغن تهیه و برای درمان گال استفاده کرد.

روغن درخت چای

روغن درخت چای می‌تواند مشکلات پوستی ناشی از کنه‌ها را از بین ببرد و همچنین ممکن است باعث از بین بردن کنه‌های گال نیز بشود. در تحقیقات انجام‌شده، نشان داده‌شده است که این روغن در درمان گال مؤثر است. روغن درخت چای برای مشکلات پوستی ناشی از بیماری گال تأثیر بسیار خوبی دارد.

آلوئه ورا

آلوئه ورا می‌تواند با کاهش خارش، کاهش مشکلات پوستی و همچنین از بین بردن کنه‌های گال به شما کمک کند. آلوئه ورا بعد از چریش، بهترین درمان گیاهی برای گال محسوب می‌شود.

صابون برای درمان گال

صابون گوگرد عموماً در حین درمان برای بیمار تجویز می‌شود که به پروسه درمان کمک می‌کند، اما به‌تنهایی برای درمان گال کافی نیست و به‌عنوان مکمل درمانی باید استفاده شود. صابون‌های دیگری مانند لیست نیز برای درمان گال استفاده می‌شود :

• صابون میخک
• صابون درخت چای
• صابون زردچوبه
• صابون چریش

جلوگیری از انتقال گال چگونه است؟

بیماری گال بسیار مسری است و به‌سادگی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. حتی ممکن است که فرد بیمار بعد از، از بین بردن کنه‌های روی بدن به دلیل تماس با لباس و ملافه‌های آلوده، دوباره به گال مبتلا شود.

برای جلوگیری از ابتلای مجدد و انتقال گال به دیگر افراد، موارد زیر را انجام دهید:

• با اسپری پرمترین تمامی خانه را سمپاشی کنید.
• انگل‌ها را از بین ببرید.
• لباس‌ها و ملافه‌ها را با آب داغ بشورید.

سؤالات متداول

آیا گال حشره است؟

خیر گال حشره نیست، گال یک نوع انگل میکروسکوپی است که بسیار کوچک بوده و اندازه آن بین 0.3 تا 0.45 میلی‌متر است و با چشم قابل‌دیدن نیست.

آیا بیماری گال خطرناک است؟

خیر، بیماری گال خطرناک نبوده و تهدیدکننده جان انسان نیست. فقط گال نروژی می‌تواند مقداری خطرناک باشد که نیاز به مراقبت‌های ویژه پزشکی دارد.

درمان گال چقدر طول می‌کشد؟

درمان بیماری گال عموماً 1 الی 2 هفته طول می‌کشد، اما باید بدانید که علائم و ضایعات پوستی گال 2 الی 4 هفته بعد از درمان کامل ممکن است باقی بمانند و نباید به عنوان شکست در درمان تلقی شوند.

علت خارش بعد از درمان گال چیست؟

علت خارش بعد از درمان، وجود تونل‌ها و آسیب‌های پوستی است که کنه‌های گال یا تخم‌های آن‌ها در پوست شما ایجاد کرده‌اند و برای ترمیم به زمانی بین 2 تا 4 هفته دارند و دلیلی برای نگرانی وجود ندارند.

آیا گال به‌صورت هم سرایت می‌کند؟

بله، گال در کودکان، نوزادان، افراد پیر و کسانیکه مبتلا به نقص ایمنی هستند می‌تواند به‌صورت نیز سرایت کند، اما در بزرگسالان عموماً مشاهده نمی‌شود. در اینگونه افراد، پماد باید از فرق سر تا نوک پا مالیده شود.

درمان گال مقاوم به چه شکلی است؟

درمان گال مقاوم که به آن گال نروژی نیز میگویند، با درمان گال عادی تقریباً یکسان است. برای درمان گال مقاوم از پماد پرمترین به همراه قرص آیورمکتین برای بیمار استفاده می‌شود. همچنین کراتولیتیک (برای از بین بردن ضایعات پوستی در لایه اپیدرم پوست) برای بیمار انجام داده می‌شود.

گال در چه دمایی از بین می‌رود؟

کنه‌های گال اگر در دمای 50 درجه سانتی‌گراد به مدت 35 دقیقه بمانند از بین می‌روند. بنابراین باید لباس‌ها و ملافه‌ها را در این دما و زمان شستشو داد.

آیا الکل گال را از بین می‌برد؟

خیر، کنه‌های گال حتی می‌توانند تا مدت‌ها در الکل غوطه‌ور بوده و زنده بمانند. الکل و دیگر ضدعفونی‌کننده‌های دست هیچ تأثیری روی کنه‌ها ندارند.

نشانه‌های خوب شدن گال کدم‌اند؟

بهبودی کامل از بیماری گال مقداری زمان‌بر بوده، اما در صورت مشاهده نشانه‌های زیر می‌توان گفت بیماری گال شما در حال بهبودی است.

• کم شدن قرمزی پوست
• کم شدن خارش پوست
• بهبودی زخم‌های پوستی
• کاهش پوسته‌پوسته‌ها

آیا آمپول برای درمان گال وجود دارد؟

خیر، هیچ آمپولی برای درمان گال انسان وجود ندارد. تنها آمپولی که برای درمان گال استفاده می‌شود برای حیوانات است که آمپول آیورمکتین نام دارد. البته برای کاهش علائم گال مانند خارش و مشکلات پوستی ممکن است پزشک آمپول آنتی هسیتامین و کورتون تجویز کند، اما این داروها فقط برای کاهش علائم هستند و در درمان گال تأثیری ندارند.

غذاهای مضر برای بیماری گال کدم‌اند؟

هیچگونه منع غذایی برای گال وجود ندارد.