مایکوباکتریوم (به لاتین: Mycobacterium)، جنسی از شاخه اکتینوباکتریاسه است که در خانواده خود به نام مایکوباکتریاسه قرار می‌گیرد. جنس مایکوباکتریوم شامل بیماریزاهای مهمی مانند مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (عامل بیماری سل) و مایکوباکتریوم لپره (عامل بیماری جذام) است. پیشوند یونانی myco به معنای قارچ است به این دلیل که باکتری همانند قارچ در سطح محیط کشت مایع رشد می‌کند.